Inspiratiecase: gebiedsontwikkeling Gnephoek

11 april 2025

Auteur: ir. Rinke van der Veen (Participatiestrateeg, trainer en communicatiestrateeg)

Wat is het thema?

Het betrekken van een groot aantal doelgroepen en het inzetten van offline en online participatiemethoden.

Wat was de doelstelling van het project?

In de Gnephoekpolder in Alphen aan den Rijn komt een nieuwe woonwijk met 5.500 woningen, diverse voorzieningen, veel groen en water tussen de woningen én 60 hectare natuurgebied. Betrokken partijen werken op dit moment samen aan het opstellen van het Masterplan, het uitvoeren van de MER en de herziening van het omgevingsplan. Het masterplan wordt in nauwe participatie met omwonenden, belanghebbenden en geïnteresseerden uitgewerkt.
Deze gebiedsontwikkeling is bijzonder en dient op vele gebieden als voorbeeld voor de rest van Nederland: zowel op het gebied van participatie als de inhoudelijke uitwerking en samenwerking tussen gemeente en marktpartijen. Belangrijk uitgangspunt is dat wonen én natuur hier samenkomen. De nieuwe woonbuurten worden op de sterke gronden langs de rivier gebouwd en in het noordelijk deel komt een nieuw natuurgebied. Er ontstaat hier een nieuw stukje Alphen aan den Rijn, waarbij de woonbuurten verbonden zijn met de stad én omgeven door nieuwe natuur. Bij het inrichten van de wijk staat de samenleving voorop, zodat de toekomstige bewoners goed kunnen functioneren. Er is aandacht voor bewegen, ontmoeten en een duurzaam en gezond leven, voor nu, en nog vele generaties na ons.

Wat is het participatievraagstuk?

Kom samen met de omgeving tot een goed gedragen participatieplan en Masterplan.
Haal bruikbare input op over de 4 thema’s Wonen, Duurzaamheid, Mobiliteit en Groen en water

Wat waren de uitdagingen?

Er waren veel diverse participatiemomenten om te organiseren.
We wilden het ook echt samen doen, we moesten er dus voor zorgen dat we echt nuttige input binnenkregen.
We wilden elke leeftijdsgroep bereiken in de participatie, we moesten dus kijken op welke manier we welke leeftijdsgroep het beste konden betrekken.

Hoe heb je het aangepakt?

Samen met omgeving het participatieplan maken
De participatie is in februari 2024 gestart met gesprekken met meer dan 50 belangenorganisaties, omwonenden en stakeholders. Aan hen is gevraagd hoe zij betrokken willen zijn bij de gebiedsontwikkeling. Het participatieplan is samen met deze organisaties opgesteld, en uiteindelijk in oktober 2024 vastgesteld door het college en de gemeenteraad. Deze manier van samen een plan maken is erg goed ontvangen bij de omgeving, en ik kan dit van harte aanbevelen.

Eerste informatiebijeenkomsten
Vervolgens waren er in november 2024 twee goed bezochte informatiebijeenkomsten. Dit was echt het startsein voor de participatie. Ruim 250 inwoners van Alphen aan den Rijn kwamen hier op af. Bij deze bijeenkomsten konden mensen zich aanmelden voor participatie in de inhoudelijke participatiewerkgroepen. Bij deze werkgroepen hebben zich uiteindelijk ongeveer 250 mensen aangemeld.

Bijeenkomsten themawerkgroepen
In januari waren de vier bijeenkomsten met de participatiewerkgroepen. Er waren vier thema’s waar alle deelnemers over konden meepraten. Vanuit dilemma’s namen we de ruim 200 deelnemers mee in de keuzes die gemaakt moeten worden bij een gebiedsontwikkeling van dit formaat. In mei 2025 komen de werkgroepen nog een keer bij elkaar om te bespreken hoe alle input verwerkt is in het Masterplan, de MER en het omgevingsplan.

Digitale participatie
Vanaf februari is ook de digitale participatie gestart via www.gnephoek.com. Alle inwoners van Alphen aan den Rijn kunnen ideeën op een kaart prikken, meedoen via de digitale enquête of participeren via prikkelende stellingen. Via social media acties zijn inwoners hier op geattendeerd, en we proberen hiermee met name de leeftijdscategorie 20-50 jaar te bereiken.

Participatie met jongeren (tot 18 jaar)
In maart was de workshop met de kinderraad, de jongerenraad en verschillende leerlingenraden van middelbare scholen. Vanuit dezelfde thema’s mochten de jongeren een moodboard maken met hun ideeën over hoe zij later in deze wijk zouden willen wonen, recreëren en bewegen. Ik kan je van harte aanbevelen om dit met jongeren te doen, het enthousiasme, de energie en ook de creativiteit van alle ideeën zijn zeer welkom. Daarnaast hebben we een prijsvraag voor jongeren georganiseerd. Degene die het beste idee aandraagt kan hiermee een mooie prijs winnen.

Klankbordgroep
In maart 2025 kwam de klankbordgroep Gnephoek bij elkaar. In de klankbordgroep zit vanuit elke belangenorganisatie 1 vertegenwoordiger. We hebben de klankbordgroep gevraagd om te reflecteren op de eerste uitwerkingen voor het Masterplan, en de terugkoppeling op het verwerken van de eerste participatieresultaten. Een mooi resultaat hier is dat de verschillende belangenverenigingen met elkaar in gesprek gaan over de verschillende belangen die er zijn voor deze ontwikkeling, en dat de dilemma’s helder worden, en onderkend door de verschillende groepen.

Keukentafelgesprekken
In de maand april 2025 hebben we keukentafelgesprekken georganiseerd voor de direct aanwonenden van het gebied. Met hen zijn we in gesprek gegaan over de grens van het plangebied ten opzichte van hun eigen perceelgrens. Hoe we omgaan met de overgang van hun tuin naar het plangebied, maar ook of deze bewoners zelf nog toekomstplannen hebben.

Informatiemarkten gemeenteraad
Ook de gemeenteraad nemen we goed mee in de uitkomsten van de participatie, en de voortgang van het maken van het Masterplan. Tijdens informatiemarkten gaan we tussentijds met de gemeenteraad in gesprek hierover.

Hoe was het resultaat?

Ruim 200 inwoners en belangengroepen deden mee met de participatiewerkgroepen. 25 Jongeren deden mee met de workshops. Via de website zijn tot nu toe ruim 50 ideeën ingediend (april 2025). Tot en met eind mei 2025 kunnen inwoners nog meedoen met de digitale participatie. De input die we hebben opgehaald is tot nu toe een excel-bestand met ruim 600 ideeën en suggesties. Deze wegen we op dit moment en zo als het er nu naar uit ziet kunnen we bijna 90% van alle input meenemen in het Masterplan.

Wat zijn de lessons learned?

Samen met betrokken organisaties, omwonenden en stakeholders een participatieplan maken is erg goed ontvangen bij de omgeving, en ik kan dit van harte aanbevelen.
Ik kan je van harte aanbevelen om met jongeren een moodboard te maken met hun ideeën over hoe zij later in deze wijk zouden willen wonen, recreëren en bewegen. Het enthousiasme, de energie en ook de creativiteit van alle ideeën waren zeer welkom.
Het was een bijzonder intensief, zeer interessant en leerzaam participatietraject, waar vanuit de gemeente Alphen aan den Rijn, samen met de marktpartijen, voldoende tijd en prioriteit aan werd gegeven. Dit was essentieel voor een goed proces.

Alle participatieverslagen, presentaties en terugkoppeling over alle bijeenkomsten zijn terug te vinden op www.gnephoek.comDe verslagen zijn ook gedeeld met alle deelnemers. In mei en juni is er nog een ronde met alle werkgroepen, en een bijeenkomst van de klankbordgroep. In juli 2025 is het Masterplan klaar, waarin dan ook helder staat verwoord per thema hoe de input vanuit alle deelnemers aan de participatie verwerkt is. In september 2025 organiseren we nog informatiebijeenkomsten voor alle inwoners van Alphen aan den Rijn met de presentatie van het Masterplan. Daarna zal het Masterplan vastgesteld moeten worden door het college en de gemeenteraad. Het vervolg van de participatie zal dan opgestart worden als we de nadere stedenbouwkundige uitwerking gaan doen.

Op de hoogte blijven van nieuwe inspiratiecases? Meld je aan voor de Partispiratie Updates !

Ook een interessante case? Deel hem via het platform !